Zdrowie psychiczne w dobie pandemii COVID-19

Szanowni Pacjenci,

Ostatni miesiąc wielu z Nas upłynął na obserwowaniu aktualnej sytuacji związanej z rozwojem epidemii. Przyglądaliśmy się podejmowanym działaniom usprawniającym funkcjonowanie firm działających w gałęziach gospodarki, które zapewniają dostarczanie energii, żywności, środków higienicznych i wszystkich innych aktywności przedsiębiorstw niezbędnych do optymalnego egzystowania społeczeństwa, które tworzy każdy z Nas. Służby medyczne zostały odgórnie postawione w stan najwyższej gotowości, wdrożono procedury postępowania w związku z ogłoszoną pandemią koronawirusa (COVID-19).

Każdy z Nas, na swój sposób oswajał się z sytuacją i czekał na rozwój wydarzeń, niejednokrotnie mając nadzieję, iż w szybkim tempie wszystko wróci do normy. W początkowych dniach izolacji, jeśli było to możliwe ze względu na wykonywane czynności zawodowo-zarobkowe, organizowaliśmy sobie zadania w domowym zaciszu, nadrabialiśmy zaległości, dostosowywaliśmy rzeczywistość do aktualnej sytuacji. Nasze domy stały się miejscami wielofunkcyjnymi, w związku z możliwością wykonywania pracy w formie zdalnej. Część z Nas z kolei musiała podwoić siły na polu walki z koronawirusem, w związku z dotychczasowymi obowiązkami pracy zawodowej.

Kolejne obostrzenia wprowadzane z początkiem kwietnia w Polsce pokazują jednak, iż sytuacja separacji społecznej będzie trwała znacznie dłużej, niż to się na początku wydawało. Obecne zakazy sprawiają, iż większość z nas musiała drastycznie przeorganizować swój plan dnia, swoje zwyczaje i aktywności. Perspektywa dłuższego ograniczenia swobód życiowych niesie za sobą wiele następstw społeczno-ekonomicznych. To zaś przekłada się na naszą kondycję finansowo-psychiczną. Sytuacja, z którą przychodzi nam się mierzyć jest niejednokrotnie ponad nasze siły. Na szczęście nie jesteśmy w tym sami. Ogromną radością i optymizmem napawa fakt ogromnej otwartości, empatii człowieka względem drugiego człowieka, wysłuchania jego potrzeb i lęków. Lęk i stres towarzyszą nam przez całe życie i są czymś naturalnym, o ile występują w danej sytuacji i pod wpływem konkretnych czynników, tak jak obecny stan sytuacji pandemii koronawirusa. Jeśli zaś przybierają przewlekłą formę, zaczynają zagrażać naszemu zdrowiu, a nawet życiu. W sytuacji, kiedy lęk staje się zaburzeniem, niezbędna jest pomoc specjalisty. Wzajemna pomoc społeczna, która w ostatnich tygodniach pokazała, jak ludzie potrafią się zjednoczyć i wobec siebie przejawiać zrozumienie oraz wsparcie, napawa podziwem. Zachowanie wielu grup zawodowych, które niejednokrotnie narażając swoje zdrowie, wykonują swoje obowiązki zawodowe, gdzie w konsekwencji i z świadomości zagrożenia pozostają w izolacji ze swoimi najbliższymi przez wiele tygodni.

Coraz częściej mają miejsce takie sytuacje, w których ludzie stracili pracę lub zostały im obniżone wynagrodzenia, to zaś wpływa na ich poczucie braku stabilizacji, poczucie własnej wartości. Różne społeczności lub grupy wiekowe, które wykazują się totalną ignorancją w różnych kwestiach m.in. bezpieczeństwa, wzbudzają kontrowersje. Faktem jest, że jest to naturalne zjawisko przy tak ogromnej populacji ludzi. Obecnie jest mnóstwo czynników, które sprawiają, iż zostaliśmy pozbawieni dobrostanu psychicznego, który budowały różne czynniki. Według zaproponowanej przez Janusza Czapińskiego, tzw. ”cebulowej teorii szczęścia”, istnieją trzy poziomy szczęścia: wola życia, wspomniany wyżej ogólny dobrostan psychiczny oraz zadowolenie z konkretnych dziedzin życia.

Podstawowy poziom dobrostanu psychicznego koncentruje się na pozytywnym nastawieniu do planów, które człowiek chce realizować, które nadają sens jego życiu, co pozwala na dokonywanie przez tę osobę świadomej opinii życia oraz odczuciach dotyczącego własnego losu zmieniającego się wraz z okolicznościami życiowymi – zadowolenia z konkretnej dziedziny życia, która często zależy od zewnętrznej sytuacji. Na dobrostan psychiczny wpływają czynniki demograficzne (wiek, miejsce zamieszkania), charakterologiczne (cechy, umiejętności społeczne) oraz środowiskowe (religia, czas wolny). W dobie pandemii każdy z Nas szuka innej dogodnej dla siebie formy reagowania na rzeczywistość – formy zrelaksowania się odpowiedniej dla siebie, co pomaga, chociaż w chwilowym odzyskaniu poczuciu kontroli (pomóc nam może uporządkowanie przestrzeni wokół siebie, posprzątanie), poczucia bezpieczeństwa (stosowanie się do wytycznych higieny i dezynfekcji), wolności (zrobienia czegoś tylko i wyłącznie w zgodzie ze sobą i dla samego siebie).

Przeprowadzone badania pokazały również, że istnieje silna zależność między dobrostanem psychicznym, a subiektywną oceną stanu zdrowia. Zagadnieniami tymi zajmuje się psychoimmunologia tłumacząc, iż poprzez bezpośrednie oddziaływanie umysłu na system immunologiczny człowieka, dobrostan może warunkować odporność organizmu, a tym samym zmniejszać ryzyko zachorowania (Czapiński, 2004). Zatem, warto w tym miejscu podkreślić, że dobre samopoczucie psychiczne jest istotnym narzędziem profilaktyki zdrowotnej.

Kumulujące się w nas obawy sprawiają, że doświadczamy niejednokrotnie dysonansu poznawczego powodującego napięcia psychiczne, z którymi trudno nam samotnie jest się pogodzić czy uporać. Dlatego apeluję o prywatne rozmowy z zaufanymi, obiektywnymi dla Nas ludźmi, z którymi możemy podzielić się wątpliwościami. Kulturalna, asertywna konwersacja jest bardzo oczyszczającym a niejednokrotnie podnoszącym na duchu zjawiskiem wspólnej wymiany myśli, poglądów, wątpliwości, które mogą owocować konstruktywnymi wnioskami, pomysłami dotyczącymi naszych dylematów i obecnych problemów. Rozmowa z przyjaźnie nastawionym drugim człowiekiem to niewątpliwie ogromna szansa, by uzyskać odpowiedzi na nurtujące i drażniące nas tematy.

W związku z aktualnie trwającymi Świętami Wielkiej Nocy i koniecznością izolacji spędzimy te bardzo wyjątkowe chwile w gronie domowników. Pamiętajmy, o tych wszystkich, którym przyjdzie samym spędzić ten czas, zadzwońmy, porozmawiajmy, wysłuchajmy.

Nie pozwólmy, aby obecna sytuacja na świecie wpłynęła negatywnie na wspólnie spędzony świąteczny czas. W miarę możliwości postarajmy się cieszyć i kreatywnie wykorzystać dane nam radosne chwile. Postarajmy się odrzucić negatywne, pesymistyczne myśli i umiejętnie wnieść dużą dawkę optymizmu do naszych relacji z innymi i do własnego postrzegania świata. Wszystkie ważne, choć trudne sprawy, jeśli to możliwe przenieśmy na okres poświąteczny. Dajmy sobie szansę na kilka dni totalnego luzu psychicznego i cieszmy się domową bliskością. Sprawmy, aby te święta 2020 upłynęły w atmosferze pełnej miłości i zrozumienia. Pamiętajmy, dzieci obserwują i zapamiętują. Bądźmy ich bohaterami, wzorami godnymi do naśladowania w walce z koronawirusem oraz rzeczywistością w jakiej przyszło Nam żyć. Dołóżmy wszelkich starań, bo to od nas zależy jakie będą miały (będziemy mieli) wspomnienia z tych uroczystych chwil, zachowajmy celebrowanie tradycji tam, gdzie jest to możliwe.

Jak mawiał Święty Jan Paweł II:

”Wczoraj do Ciebie nie należy, jutro niepewne tylko dziś jest twoje…”

Z tego miejsca chciałabym życzyć Wam wszystkim zdrowych, spokojnych i pełnych pozytywnej energii świąt Wielkiej Nocy. Zarażajmy się wzajemnie, ale tylko miłością i szacunkiem do drugiego człowieka.

Śląc moc wiosennych pozdrowień i zachęcam do śledzenia postów na fanpage fb przychodni.

Po świętach wrócę z wpisami dotyczącymi wielu kwestii wpływających na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne.

Jeżeli czujesz, że Twój stan psychiczny wymaga rozmowy wymagającej konsultacji psychologicznej serdecznie zapraszam na wizyty online. Dni dyżurów zamieszczone są na stronie przychodni. Jeżeli w związku z epidemią straciłeś pracę – umów się śmiało na bezpłatną konsultację.

mgr Monika Cylwik, psycholog

Literatura:

Argyle M. (2004). Przyczyny i korelaty szczęści. W:J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 165–203). Warszawa: PWN;
Czapiński J. (2004) Czy szczęści popłaca? Dobrostan psychiczny jako przyczyna pomyślności życiowej. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 235–254). Warszawa: PWN;
Czapiński J. (2004) Psychologiczne teorie szczęścia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 51–102). Warszawa: PWN;
Diener E., Lucas R. E., Oishi S. (2004) Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 35–50). Warszawa: PWN;
Czapiński, J., (2009). Indywidualna jakość życia Polaków. W: J. Czapiński, T. Panek (red.) Diagnoza Społeczna 2009 (s. 151–240). Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego;
http://psychologia-spoleczna.pl/artykuly/731-co-czyni-szczesliwym.html